KMÜ Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Komisyonu tarafından desteklenen projenin yürütücülüğünü KMÜ Kamil Özdağ Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji Ve Genetik Anabilim Dalı öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Özlem Ateş Sönmezoğlu üstlenirken projede araştırmacı olarak yüksek lisans öğrencisi Ayşegül Kütük görev aldı.
23 Yerel Elma Çeşidi İncelendi
Araştırma kapsamında Karaman iline bağlı köy ve ilçelerdeki elma yetiştiricilerinden temin edilen 23 adet yerel elma çeşidi ile üç adet tescilli elma çeşidinin (Golden delicious, Granny smith ve Starking delicious) mikrosatellit markörleri (SSR) kullanılarak genetik karakterizasyonu yapıldı.
DNA markör teknolojisinden yararlanılarak yürütülen çalışmada incelenen yerel elma çeşitleri Altın Çekirdek, Amasya, Arap Kızı, Başkışla (Manyan), Can Atan, Dağ Elması, Dalda Bir, Göcer Elması, Gönen Elması, Hanım Teni, Kaba Elma, Kara Mustafa, Kokulu Misket, Koraş Elması, Kumpanya, Pomajin, Şafran, Şeker Elması, Çekirdek, Ekin Elması, Boyacı Elması, Yaz Elması ve Tavşan Başı oldu.
Karaman Elmasında Zengin Genetik Çeşitliliğe Rastlandı
Yapılan moleküler analizler sonucunda Karaman’daki yerel elma genotiplerinin iki ana gruba ve pek çok alt gruba ayrıldığı gözlenirken, genotipler arasında zengin bir genetik çeşitlilik olduğu saptandı. Araştırmada Kokulu Misket yerel çeşidi tek başına bir grup oluştururken, incelenen diğer elma genotiplerinin ikinci grubu ve alt grupları oluşturduğu gözlendi. Genetik açıdan benzerlik oranı en yüksek yerel çeşitlerin ise Başkışla ve Can Atan ile Kumpanya ve Pomajin olduğu belirlendi.
“Yerel Elma Çeşitlerinin İsimlendirilmemiş Olması Karmaşaya Yol Açmaktadır”
Projeyi yürüten Yrd. Doç. Dr. Özlem Ateş Sönmezoğlu yaptığı açıklamada, Karaman’ın elma üretim potansiyelinin yanı sıra zengin bir genetik çeşitliliğe de sahip olduğunu vurgulayarak bu çeşit zenginliğinin sonucunda bir isim karmaşası doğduğuna dikkat çekti.
“Elma yetiştiriciliğinde ticari bazı elma çeşitlerinin ön plana çıkması sonucu, bölge koşullarına adapte olmuş yerel elma çeşitlerinin giderek kaybolma riski bulunmaktadır.” diyen Yrd. Doç. Dr. Özlem Ateş Sönmezoğlu, “Bu nedenle Karaman’daki yerel elma çeşitlerinin hızlı ve güvenilir bir şekilde tanımlanması ve koruma altına alınması gerekmektedir. Yerel çeşitler arasındaki genetik varyasyonun belirlenmesi genetik kaynakların korunması ve kullanımı açısından büyük önem taşımaktadır.” şeklinde konuştu.
Yrd. Doç. Dr. Ateş Sönmezoğlu, Karaman’da yetiştirilen bazı yerel elma çeşitlerinin moleküler karakterizasyonlarının yapılarak aralarındaki genetik çeşitliliğin belirlenmesi amacıyla yürütülen çalışma sonuçlarının elma ıslahı, yetiştiriciliği ve endüstrisi alanlarında araştırmacılara katkılar sağlayacağını ifade etti. Yrd. Doç. Dr. Ateş Sönmezoğlu, Karaman ili yerel elma çeşitlerinin SSR düzeyinde tanımlanmasına yönelik gerçekleştirilen bu çalışma bulgularının aynı zamanda ileride yürütülecek benzer araştırmalara ön veri oluşturacağını kaydetti.
Yrd. Doç. Dr. Ateş Sönmezoğlu, kendilerini Karaman iline katkı sağlayacak konularda çalışmaya teşvik eden ve huzurlu bir çalışma ortamı sağlayan Rektör Prof. Dr. Sabri Gökmen’e ve yerel çeşitlerin temini konusunda katkıları bulunan çiftçilere, ziraat mühendislerine ve Elma Üreticileri Birliği Başkanına teşekkür etti.