Erken teşhis edildiklerinde baş-boyun kanserleri tedavi edilebilirler. Baş-boyun kanserlerinin çoğu da erken belirtiler verirler. Baş-boyun kanserleri tüm kanser türlerinin %6’sını oluşturur ve tedavisinin başarılı olması, erken teşhise bağlıdır. Baş-boyun kanserlerinin belirtilerini bilmek ve bunların farkına varmak hayatınızı kurtarabilir. Özellikle ileri yaş grubunda herkesin aşağıdaki belirtileri bilmesi ve dikkatli olması gerekir.
Boyunda şişlik
Baş boyun kanserleri genellikle vücutta herhangi bir yere yayılmadan önce boyundaki lenf düğümlerine yayılır. Boyunda 2 haftadan uzun sürede geçmeyen şişlikler mümkün olan en kısa zamanda bir doktor tarafından görülmelidir. Tabii ki tüm şişlikler kanser demek değildir. Ancak şişlik ya da şişlikler ağız, gırtlak, guatr kanseri, bazı lenf kanserleri ve kan kanserinin ilk belirtisi olabilir. Böyle şişlikler genellikle ağrısız ve gittikçe büyüme eğilimindedir.
Ses değişikleri
Çoğu ses değişikliğinin nedeni kanser değildir, ancak gırtlak kanserlerinin büyük bir kısmı seste farklılaşma veya ses kısıklığına neden olur. Özellikle sigara kullanan bir kişide iki haftadan daha uzun süren ses kısıklığı varsa, mutlaka KBB uzmanına başvurmalıdır. Bu durumda ağrısız ve basit endoskopik yöntemlerle gırtlak muayeneniz yapılır. Gerekirse kesin tanı için, lokal veya genel anestezi altında biyopsi alınır. Sigara içenlerin yılda bir defa KBB kontrolünü yaptırmaları, erken tanı ve tedavi için kolaylık sağlayacaktır.
Ağız içinde şişlik
Ağız ve dil kanserlerinin çoğu ağız içinde yara veya şişliğe neden olurlar. Bu yara ve şişlikler iltihaplanmadıkça genellikle ağrısızdırlar. Kanama da görülebilir, ancak bu genellikle geç bir belirtidir. Ağız içinde bir yara ve şişlik ile birlikte boyunda da şişlik varsa mutlaka muayene olunuz. Teşhis için muhtemelen bir biyopsi (dokudan örnek alınarak inceleme) yapılması gerekecektir.
Kanama
Bu sıklıkla kanser haricinde bir nedene bağlıdır. Bununla beraber ağız, burun, boğaz ve akciğer tümörleri kanamaya neden olabilirler. Birkaç günden fazla bir süre tükürük veya balgamda kanama görülürse doktora görünmelisiniz.
Yutma problemleri
Yutak ve ilerlemiş gırtlak kanserinde, yutkunurken takıntı hissi olabilir. Yemek borusu kanserinde ise özellikle katı gıdalara karşı yutma güçlüğü ortaya çıkar. Bu tip bir problemle doktorunuza başvurduğunuzda, gırtlak, yutak ve yemek borusu endoskopik olarak incelenir. Bazı hallerde bilgisayarlı tomografi (BT), baryumlu özofagus grafisi veya magnetik rezonans (MR), incelemeleri gerekebilir.
Ciltteki değişiklikler
Baş boyunda çok sık karşılaşılan deri kanseri erken başlanan tedaviye iyi yanıt verir. En sık alın, yüz, kulak gibi cildin güneşe maruz kaldığı yerlerde görülürse de cildin herhangi bir yerinde de olabilir. Deri kanseri sıklıkla küçük soluk bir yara şeklinde başlar, yavaş büyür ve ortasında gamze şeklinde bir çukur ve hatta ülser oluşur. Bu alanın bir kısmı iyileşirken daha büyük bir bölümü ülsere kalır. Bazı deri kanserlerinde renk değişimi görülür. Dudakta, yüzde, kulakta iyileşmeyen bir yara varsa hemen doktora başvurun. Habis melanom klasik olarak ciltte koyu mavi siyah renkli değişime neden olur. Bununla beraber herhangi bir bendeki büyüklük, renk değişikliği, kanamanın başlaması da birer sorundur ve bu durumda doktora başvurmalıdır.
Devam eden kulak ağrıları
Kulak ağrısı ile doktora başvuran hastaların yaklaşık % 30'unda herhangi bir kulak problemi tespit edilemez. Bunlarda asıl sorun çene eklemi, dişler, boyun omurları, yutak veya gırtlak bölgesinde olabilir. Hatta bu hastaların kulak ağrısından başka hiçbir şikayeti de olmayabilir. Bu şekilde gelen hastalarda, kulak muayenesi normal, çene ekleminde aşırı oynaklık yok, dişlerde çürüme tespit edilememiş ve akut bir üst solunum yolu enfeksiyonu da yoksa, mutlaka yutak, gırtlak ve geniz bölgesinin ayrıntılı bir şekilde tetkik edilmesi gerekir. Hatta nazofarenks (geniz) kanserinde doktora başvurma sebebi, sadece kulakta dolgunluk hissi ve tek taraflı işitme kaybı olabilir.
Baş ve boyun kanserlerinin yaklaşık %90'ının nedeni bazı risk faktörleriyle uzun süreli temastır. Tütün (sigara, puro, pipo içimi ve tütün çiğneme) ve alkol kullanımı, ağız, boğaz, yemek borusu, gırtlak ve dil kanserlerinin oluşumunda en önemli faktörlerdir. Sigara ve içki kullanmayan erişkinlerde ağız ve boğaz kanserine neredeyse hiç rastlanmaz. Uzun süreli güneş ışığına maruz kalma dudak kanseri ile ilişkilidir ve cilt kanserinin de en büyük nedenidir.
Ne yapmalısınız?
Saydığımız belirtilerin hepsi kanser olmadan da ortaya çıkabilir. Hatta çoğunlukla başka bir hastalığın belirtisidir. Fakat unutulmamalıdır ki, erken tanı konulan baş-boyun kanserlerinin tedavisi çok daha kolay sonuçları da yüz güldürücüdür. Gecikme, hem tedaviyi güçleştirir hem de istenilen başarının elde edilememesine sebep olabilir. Maalesef bu tür hastalıklarda gecikme, çoğunlukla şikayetlerin ciddiye alınmaması ve ihmal edilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle yukarda belirttiğimiz şikayetlerin olması durumunda KBB doktoruna başvurulması gerekir.
Op.Dr.Hakan DABAK
Kulak-Burun-Boğaz Uzmanı
Özel Karaman Selçuklu Hastanesi
Merkez Sakabaşı Mh. 860 Sk. No:4 KARAMAN
Tel: +90 338 212 93 00-
Fax:+90 338 212 19 09
www.selcuklu.com.tr