Kaynaklarda Tanrıça Ma’ya adanmış olan 6 bin kölenin tapınak arazilerinde çalıştığı yer alan Tokat Komana Antik Kenti’nde kazı çalışmaları 8. yılına girdi.Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Mimarlık Fakültesi Yerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Burcu Erciyas, tarafından yürütülen kazı çalışmalarında 40 kişilik bilimsel ekibin yanı sıra 20 işçi yer alıyor. Çalışmaların antik kentin merkezinin oluşturduğunu düşündükleri Hamam Tepe’de 3 bölgede çalışmaların devam ettiğini ifade eden Erciyas, sur duvarının kuzey batı köşesini ortaya çıkmaya başladığını söyledi. Geç Roma erken Bizans dönemi yapı grubu ile karşı karşıya olduklarını belirten Erciyas, "Buluntular açısından Helenistik döneme kadar inmek mümkün. Burada çok derin bir tarih yatıyor, bu tarihide ortaya çıkarmak çok uzun zaman alacak" dedi.Komana, tapınak merkeziErciyas, Mitridat Kararlığının yönetiminde önemli bir kültür merkezi olan ve Roma İmparatorluğu döneminde de özerkliğini koruduğu kaynaklarda yer alan Komana’nın bir tapınak merkezi olduğunu söyledi. Helenistik dönemde Anadolulu bir tanrıça olan Ma’ya adanmış bir merkez olduğunu aktaran Erciyas, "Buranın özellikle tarım gelirinin yüksek olduğu bu gelirin tapınakta toplandığı ve gelirin kimi zaman krallığa bir banka görevi üstlendiğini biliyoruz. Yılda iki kere festivallerin olduğunu bu festivallerde tüccarların burada buluştuğu büyük bir zenginlik ve törenlerle, şenliklerle kutlandığını Amasyalı strabondan öğreniyoruz. Helenistik dönemdeki bu tapınak alanında yaklaşık 6 bin tapınak hizmetkarının olduğunu biliyoruz. Bu hizmetkarların tarımsal faaliyetleri yerine getirdiği, tarımsal faaliyetlerde davetlilere hizmet ettiği strabonun bize anlattıkları arasında" dedi.Komana’da yapılan çalışmalardan çıkan tarihsel verilen yurt içi ve yurt dışında dikkat çektiğini söyleyen Erciyas, açıklamalarına şöyle devam etti:"Özellikle Orta Çağ yani Türklerin Anadolu’ya girdiği süreçle ilgili hem arkeolojik hemde tarihi bilgilerimiz kısıtlı. Tokat’ın da bu dönemde Danişmentlilerin merkezi olarak önemli bir yeri var. Bu anlamda yurt içi ve yurt dışında orta çağ çalışmaları açısından yayınlar, konferanslar ilgi çekiyor. Komana gittikçe yerleşimler arasında yerini almaya başladığını görüyoruz."Komana kutsal bir şehirKomana’nın kutsal bir şehir olduğunu ifade eden kazı ekibinden Sanat Tarihçisi Gönenç Duygu ise, "Bu kutsal şehrin Bizans döneminde devam ettiğini kazı çalışmalarında iki kilise yapısı ile görmekteyiz. Bizans döneminde de burası dini önem ve özelliğini korumuş. Bizans’tan sonrasında ise sırası ile beylikler dönemi yani Tokat’ı Tokat yapan Türk İslam devletlerinden Danişment beyliği izleri görülmekte. Ondan sonrasında Selçuklu ve daha sonrasında Osmanlı ile Komana’da ki en üst tabakayı sonlandırıyoruz. Komana’daki amacımız Helenistik döneme inmek. Çalışmalarımız bu yönde devam ediyor. Helenistik dönemde de bir tapınak mabet şehir olduğunu biliyoruz" diye konuştu.