Hazine Ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Hande Fırat'ın CNN Türk'te yayınlanan Gece Görüşü programında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Koronavirüsle mücadelede 133,7 milyar liranın harcandığını söyleyen Bakan Elvan, 206 milyar liralık Tarım Kredi, esnaf kredi ile vergi ve prim borcunun ertelendiğini ve bugüne kadar kredi programları kapsamında firmalara 315 milyar liralık kredi verildiğini belirtti. Büyüme rakamlarına yönelik öngörülerini de paylaşan Bakan Elvan, "2021 yılında büyümenin yarıya yakınını dış ticaret tarafından alacağız. İlk çeyrek için 5-6 bandında olabilir diye düşünüyorum. İkinci çeyrekte baz etkisi ile birlikte çift haneli bir büyüme göreceğiz. Yılın geneline bakınca ben 5’in üzerinde bir büyüme gerçekleşeceğin düşünüyorum" ifadelerini kullandı. Bakan Elvan'ın konuşmasından satır başları: SALGIN ÜLKE EKONOMİLERİNİ NASIL ETKİLEDİ? 2020 yılının başından itibaren kovid hadisesi ile karşı karşıya kaldık. Bu tarihimizin en büyük sorunlarından biriydi. Ülkeler dediler ki 'havaların ısınması ile bu problemden büyük ölçüde kurtulacağız.' Değişik ülke yöneticileri DSÖ'nün açıklamalarını eleştirip, bu salgının daha çabuk sonlanacağını söylediler. Ekonomik açıdan nasıl bir resim ortaya çıktı? Küresel büyümede bir daralma söz konusu. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüksek daha yüksek. Dünya ticareti yüzde 8,5 oranında küçüldü. Avrupa başta olmak üzere arz şokları yaşandı, tedarikte ciddi kopukluklar yaşanmaya başladı. Ciddi bir genişlemeye gidildi. Özellikle ülkelerin merkez bankaları parasal genişlemeye gittiler. Borçlanma tarafına baktığımızda yine oldukça dramatik bir tablo var. Herkes zorlanıyor. Kamu maliyesinde de ciddi sorunlar sıkıntılar çıktığını görüyoruz. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ciddi bütçe açıkları ile karşı karşıya kaldıklarını gördük. Hayatımızda ilk defa karantina nedir? Bunu yaşamak zorunda kaldık. Küresel ölçekte 114 milyon insan işsiz kaldı. 2021 yılı ile birlikte nasıl bir tablo ile karşı karşıya kaldık. Ekonomik aktivitede daralma söz konusu oldu. Küresel ölçekte bir büyüme bekleniyor. Ekonomik aktiviteye şu an oldukça canlı. Sanayi sektörü başta olmak üzere ekonomik aktiviteler canlı. Üretim ve ticaret itibari ile kriz öncesi dönemden daha iyi konumda olduğunu ifade etmek istiyorum. 'UZAKTAN ÇALIŞMA YAYGINLAŞACAK' Bu yıl borçlanma devam ediyor. Dünya borçlanma problemi ile yüzleşmek zorunda. Nasıl bir yaklaşım içinde olacak ülkeler? Sistem nasıl dönecek? Kovid'in getirdiği bir başka husus da insanların artık dijitalleşmeye daha çok önem verdiğini görüyoruz. Beklediğimizin ötesinde bir gelişme olacağını düşünüyorum. Türkiye dijitalleşme alanında çok önemli adımlar attı. Uzaktan çalışma yine en önemli hususlardan biri olacak. Uzaktan çalışmanın ciddi şekilde yaygınlaşacağını düşünüyorum. 'TÜRKİYE'NİN AVANTAJI VAR' Türkiye'nin diğer ülkelere göre bir avantajı var. Bizim ürün çeşitliliğimiz söz konusu. Neyi istersek onu üretebiliyoruz. Geçmişte Türkiye'ye yatırım yapmayı düşünüp de Doğu Avrupa'ya yatırım yapanların pişman olup "Keşke Türkiye'ye yatırım yapsaydık" dediğini biliyoruz. Türkiye, ürün çeşitliliği açısından kapasitesi geniş. 'KÜRESEL ÖLÇEKTE KOORDİNASYONA İHTİYACIMIZ VAR' Çok enteresan bazı rakamlar var. Faizlerin artması ile birlikte fon akışı gelişmek olan ülkelere durma noktasına geldi. Finansman ihtiyacı olan, gelişmekte olan ülkelerin bundan sonraki süreçte zorlanacağını ifade etmek istiyorum. ABD tahvil faizlerindeki artışların bu ülkelere önemli etkisi olacağını ifade etmek istiyorum. Küresel ölçekte önemli bir koordinasyona ihtiyacımız var. VİRÜSLE MÜCADELEDE 133,7 MİLYAR TL'LİK DESTEK Mart 2020'den 2021'ye göre istihdamda daha iyi konumda olduğumuzu söylemek istiyorum. Merkezi yönetim bütçemizden 2020-2021 dönemi 78.6 milyar lira harcadık. Bugüne kadar yapılan harcama 133,7 milyar lira. Haziran sonuna kadar yaklaşık 176 milyar lira harcama yapmış olacağız.. Ücretsiz izin desteklerimiz var. Kovid-19 sürecinde 206 milyar liralık Tarım Kredi, esnaf kredi ile vergi ve prim borcu ertelendi. Bu tutar yıl sonunda 219 milyar lira olacak. Kredi programları kapsamında firmalara 315 milyar liralık kredi verildi Biz kovid vakasının bu kadar uzun süreceğini düşünmemiştik. Buna rağmen oldukça iyi gidiyoruz. İmkanlarımız ölçüsünde vatandaşlarımıza destek veriyoruz. Esnaflarımız da zor günler geçirdi. Sağlıkçılarımız müthiş bir fedakarlık gösterdiler. İşçilerimizin de her fedakarlığı yaptığını görüyoruz. Onlara da huzurlarınızda çok teşekkür etmek istiyorum. Bu dinamik bir süreç. Gelişmelere bakacağız. Kısa çalışma ödeneğini uzattık örneğin. Salgının seyri, aşılamanın hızı bunların hepsi önemli. Şu an iyi gidiyoruz. Dolayısıyla eğer yeni bir şok ile karşı karşıya kaldık. Elbette hükümet olarak üzerimize düşeni yapacağız. BÜYÜME RAKAMLARI 2020 yılının büyümesi gerçekten Çin ile birlikte pozitif kapatan ülke olduk. Gelişmelere baktığımız zaman 2020 yılının ilk çeyreğinde talep çekişli bir büyüme görüyoruz. Kovid ile birlikte ikinci çeyrekte yüzde 10’un üzerinde bir küçülme oldu. 2,5 milyon civarında işsiz kalan vatandaşımız söz konusu idi. Bir kredi genişlemesi söz konusu oldu. Bu genişleme ile birlikte güçlü bir iç talep ortaya çıktı, bu taleple birlikte bunun getirdiği bazı enflasyon görünümünü olumsuz etkiledi talebin artması ithalatınızı ve cari açığınız yukarı çekti. Bu yapılmasaydı çok farklı bir tablo ile karşı karşıya kalabilirdik. İç talep ile büyüdüğümüzü görüyoruz. Talep çekişli bir büyüme söz konusu oldu. 2020 yılında yüzde 1,8'lik büyüme gerçekleştirdik. Olağanüstü bir tablo ile karşı karşıyasınız. Bu tabloda sizin birtakım önlemler almanız gerekiyor. İç talepteki canlanma sonrası, makro ihtiyati tedbirler alındı. Kredilerdeki 60 aya olan vade eylül ayı itibariyle 36 aya çekildi. Arkasında kasım ayı itibariyle özellikle bu güçlü talebin biraz daha güçlü gitmesi talebiyle bazı tedbirler aldık. İLK 3 AYDA 50 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT GERÇEKLEŞTİ 2021 yılı ilk çeyreğinde iktisadi faaliyetler oldukça güçlü. 2021 yılı ilk çeyreğinde kapasite kullanım oranlarında ciddi artışların olduğunu görüyoruz. Oldukça canlı sanayii sektörü baş aktörü oynuyor. 2021 yılının ilk çeyreğine baktığımız zaman yine dış ticaret açısından oldukça canlı olduğunu görüyoruz. Ocak şubat ve mart aylarında her ay rekor kırdık. İlk üç ay 50 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. Yüzde 17’nin üzerinde ihracatta bir büyüme söz konusu. İhracat performansı açısından iyi gidiyoruz. Euro bölgesi bir birim büyüdüğü zaman bizimi ihracatımız 4 birim büyüyor. 200 milyar doları ihracatta yakalayacağız. 2021 yılında bir başka önemli şey; makine teçhizat yatırımlarında ciddi bir artış olduğunu görüyoruz. Sermaye malı ithalatında da ciddi artışlar olduğunu görüyoruz. 2021 yılı oldukça nitelikli sağlıklı ve sürdürülebilir bir yıl olacak. Dış talebin artması demek sizin daha çok üretip ihracat yapmanız demektir. Çok daha dengeli bir yıl olacaktır. Çok önemsiyorum. 2021 yılın özetleyecek olursak, iç ve dış talebin dengede olduğu fiyat istikrarının özellikle gözetildiği, nominal talebin başarılı bir şekilde yönetildiği ve bizim yapısal reformlarımızın desteklediği bir büyüme olacak. Biz bu büyümeye yapısal reformlarımızla ciddi bir destek vereceğiz. Riskler de var fırsatlar da var. Risk diyebileceğimiz bir şey vaka sayılarının seyri ve aşılama hızı son derece önemli. Bizim yaz döneminde turizm alanındaki performansımız aşılama ve kovid vakalarına bağlı olacak. Kapanma nedenlerinin başında yer alıyor. VAKALARDA DÜŞÜŞ OLURSA TURİZMİN ÖNÜ AÇILACAKTIR Bayram sonrası vaka sayılarında bir düşüş söz konusu olur ve biz turizm sezonuna rahat gireriz. Bazı ülkeler belirli kriterler koydular o kriterleri sağlamanız gerekiyor. Sağlık Bakanımız ile dün kısa bir görüşme gerçekleştirdik. 8-9 bin seviyesine inilmesi turizmin önün açacak gibi gözüküyor. Vaka sayısının azalması vatandaşlarımıza hep söylediğimiz maske mesafe kurallarına uymasını önemli görüyorum. İLK ÇEYREKTE YÜZDE 6 BANDINDA BİR BÜYÜME BEKLİYORUZ ABD çok hızlı toparlanıyor Çin aynı şekilde, Euro bölgesi ilk çeyrekte biraz ağır yaşadı. Aşılama hızına baktığımız zaman AB ülkelerinde de olumlu gidişatın olduğunu görüyoruz. Bu bize ihracat performansımızın daha da olumlu yansıyacak. 2021 yılında büyümenin yarıya yakınını dış ticaret tarafından alacağız. İlk çeyrek için 5-6 bandında olabilir diye düşünüyorum. İkinci çeyrekte baz etkisi ile birlikte çift haneli bir büyüme göreceğiz. Yılın geneline bakınca ben 5’in üzerinde bir büyüme gerçekleşeceğin düşünüyorum. Türkiye açısından küresel büyüme bizim büyümemize olumlu etki edecek. ENFLASYON NEDEN ARTIYOR? Tek bir nedene bağlamak mümkün değil. Orta vadede arz talep sorunu. Eğer talebinizi karşılayacak, dengesizlik söz konusu ise ya arzı artıracaksınız ya da talebinizi kısacaksınız. Enflasyonla ilgili yapısal sorunlarımız var. Gıda sektöründe yaşanan sıkıntılarımız var. Yine fiyat istikrar komitesi kuruyoruz, yapısal sorunlara yönelik olarak. Geçtiğimiz haftalarda bir büyükelçi ziyaret etti, fiyat istikrar komitesi deyince dedi ki bana “Siz fiyatları mı kontrol etmek istiyorsunuz?” dedim hayır Türkiye liberal bir ekonomi. Her bir sorunun Merkez Bankası’nın temel görevi fiyat istikrarını sağalmak ama bazı alanlar vardır ki bunu para politikasıyla çözemezsiniz. Arz da yaşanan problemler var. Burada şunu ifade etmek istiyorum, bu yapısal sorunların çözümü noktasında ekonomi reform konusunda kapsamlı tedbirlerimiz var bunları teker teker uygulamaya başlayacağız. Metal fiyatları yüzde 66 arttı, gıda fiyatları yüzde 30’a yakın arttı. Petrol fiyatlarında yüzde 94-95’lik bir artış söz konusu. Nispeten şu anda bu talep şu anda azalmış, iç talepteki hız azalmış durumda. DÖVİZ KURUNUN DA ETKİSİ VAR Diğer taraftan birikimli döviz kurumu etkisi var. Bunları bir bütün olarak aldığımız zaman enflasyon problemi ile karşı karşıyayız. Bizim temel problemimiz büyümenin finansmanı. Sizin iç tasarrufunuz yatırım talebini karşılamıyorsa bunu dış tasarruflardan karşılayacaksınız. Nedir bu aslında tasarruf yatırım açığı bunun anlamı nedir cari açık. Kalkınmanın öncelikleriyle büyümenin finansmanı açısında bir denge oluşturulması gerekiyor. Bunu biz sağlamakla yükümlüyüz. SAVUNMA SANAYİYİ ÖRNEK GÖSTERDİ Cari açığı azaltmak için yapmamız gereken şey mutlaka özellikle bizim ithal etmiş olduğumuz yatırım malı üretimlerini Türkiye’de gerçekleştirmemiz. Orta ve uzun vadede dışa bağımlılık azalacak. Yoğun bir çaba sarf ediyoruz. İnanın tüm bakanlarımız sık sık bir araya geliyoruz. Ekonomi paketimizde de detaylı yer veriyoruz. Biz savunma sanayiinde oldukça başarılıyız. Savunma sanayinde bir ekosistem yarattık. ENFLASYON KONUSUNDA ALGI OPERASYONU YAPILIYOR Rakamlarla oynanamaz TÜİK bağımsız bir kuruluştur. TÜİK teknik konularda talimatlandırılamaz. Enflasyon konusunda algı operasyonu yapan var.