Değerli okuyucularım, bu hafta sizlere teknolojik gelişmelerden en çok etkilenen bizler için çok önemli bir konu olan "medya okuryazarlığı"ndan bahsetmek istiyorum. Medya okuryazarlığı küçük, büyük demeden hepimizi olumlu veya olumsuz yönde etkiler.
Peki nedir bu medya okuryazarlığı? Farklı türden medyalara (görsel, işitsel vb.) ulaşarak bu medyaları eleştirel açıdan değerlendirmektir diyebiliriz. İşte gerçek medya okuryazarlığı eleştirel açıdan değerlendirme kısmında başlıyor.
Günümüzde teknolojinin katkılarıyla bilgiye ulaşmak öyle basit ki! Milyonlarca web sitesi, sayamayacağımız kadar farklı uygulamalar sayesinde görsel ve işitsel olarak hepsine ulaşım sağlayabiliyoruz. Âmâ bu kadar kolayca ulaştığımız bilgilerin olumlu tarafları olduğu gibi olumsuz tarafları da sayamayacağımız kadar çoğaldı. İşte bu nedenle medya okuryazarlığı kavramı hayatımızda yer edindi. "Medya okuryazarı olmak için nelere dikkat etmeliyiz? Medya okuryazarı olan bir birey olumsuzlukları nasıl olumlu hale dönüştürebilir?" bunlara bakalım:
Ekran Okuryazarlığı: Ekran okuryazarlığı artık çığır açtı kalem kağıdın yerini aldı. Her bilgiyi bulabildiğimiz teknolojik aletleri ekranlarından bakarak okumaya başladık. Bu da bizlerin doğru ekran okuryazarlığı yaparsak medya okuryazarlığına katkı sağladığımız gerçeğini gün yüzüne çıkardı.
Ekran okuryazarlığı artık anaokullarında, ilk okuma yazma öğrenen öğrencilerde bile kalem kağıt yerine ekran üzerinde yazma ve okumaya kadar ilerledi. Ekran okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı arasında iletişim de tam burada başlamakta. Medya okuryazarlığında medyalardaki görsel ve işitsel içerikler ekran okuryazarlığı içerisinde de yer alıyor. Evet bilgiye kolay ulaşıp teknolojik aletlerle işlerimizi kolay halletmek çok elverişli ancak olumsuz tarafları da mevcut. ’Teknoloji nesli’’ olan bizler artık kolaylığın esiri olmuş bulunmaktayız. Bilgilere ulaşmada kendimizi zorlamıyoruz. Hepimizde maalesef ki şu düşünce mevcut : "Açar bakarım! Kaleme kağıda gerek yok telefona not alıyorum." Acaba bu durum bizi yavaş yavaş öğrenme tembelliğine mi itti? Veyahut öğrenmek için verdiğimiz çaba azalınca bu bizi pasifleştirdi mi? Üzülerek "Evet" diyebiliriz. İşte medya okuryazarlığı ve ekran okuryazarlığı bu durumlara yol açmamak için bireylerin teknolojiden olduğunca nasıl faydalı yararlanılması gerektiğini gözler önüne sermede birbirlerine katkı sağlamaktadırlar.
Eleştirel Bakış Açısı: Günümüzde bilgi yığını ile karşı karşıyayız. İnternet sitelerindeki görsel, işitsel bilgilerin doğruluğu veya yanlışlığı tartışılır duruma gelmiştir. Bu bilgilerin doğruluğunu ayırt etmek , paylaşılanları eleştirel bakış açısıyla değerlendirebilmek medya okuryazarı bireyin özelliklerindendir.
Medya okuryazarı bireyin özelliklerini açıklamak için şöyle bir örnek verebiliriz: Bir alışveriş merkezine girdiğimizi düşünelim bir çikolata alacağız ama çikolatamız doğal şeker kullanılan fındıklı bir çikolata. Raflara bakıyoruz bir sürü benzer ürün mevcut ama bizim aradığımız A marka bir ürün . (A marka ürünün rengi nasıldı , şekli dikdörtgen veya kare vb.) bunları gözlemleyip, karşılaştırıp ürünü buluruz. İşte aynı medya okuryazarı da birbirine benzer, yakın bilgiler arasından eleştirel bakarak, araştırarak ve gözlemleyerek asıl doğru olan bilgiyi saptayabilendir.
Medya okuryazarı olmak demek tabiki sadece eleştirel bakıp bilgiyi ayrıştırmak değil , aynı zamanda küçük veya büyük bireylerin de kendilerine uygun programları seçip kullanması açısından da önemlidir. Özellikle küçüklerin medya kullanımına dikkat edilmesi gerekir, ebeveynlere burada çok görev düşüyor. Çoğu birey kişisel bilgilerin çalınması , dijital zorbalık gibi birçok tehlikeye maruz kalıyor. Bu sebeple başta ebeveynler olmak üzere toplumumuzun her kesimini bu konuda bilinçlendirmek için medya okuryazarlığı eğitimleri alınması doğrudur. Bireylerin bu durumlarda hakları neler, bu gibi olumsuz tehlikelerle nasıl baş edebileceklerini bireylerin medya okuryazarlığı dereceleri belirler.
Kısacası artık tüm işlemlerimizin ve tüm hayatımızda yer alan teknolojiden bağımsız yaşayamayan bizler, "Medyayı ne kadar doğru kullanırsak bize katkısı olur?" düşüncesine odaklanmalıyız. Medya kullanımının artılarının ve eksilerinin farkındalığını taşıyarak olumsuzluklardan kaçınmayı bilmeliyiz. Medyanın aslında bizim için öğrenme, kolay yoldan haberleşme vb. birçok faydasının olduğunu idrak ederek doğru kullanıldığı takdirde bizlere her konuda avantaj sağladığını bilirsek biz kazanırız. Yani medya , medya okuryazarının emrine amade olur.