OSMANLI DEVLETİ’NDE BELEDİYE VE KARAMAN BELEDİYESİ

Belediye etimolojik olarak “belde” ve “bilâd” kelimeleri ile bağlantılı olmakla beraber kelime olarak “belediye” bir Osmanlı icâdıdır. Osmanlı Devlet teşkilâtına “belediye” kavramı ve teşkilâtı Tanzimat ile beraber girmiştir. Elbette daha önceki zamanlarda da bugünkü belediyeciliğin karşılığı olan hizmetler kadılar tarafından yapılmaktaydı. Klâsik devirde kolluk hizmeti yeniçeriler tarafından yapılırken, bu teşkilâtın kaldırılması ve 1827’de İhtisab Nezâreti’nin kurulmasıyla şehirlerde vergi toplamak, asayişi sağlamak, sağlık kontrolleri, çarşı pazarın denetimi “ihtisab nâzırları” tarafından yapılmaya başlandı. İstanbul’da 13 Haziran 1854’te Kırım Savaşı’nın başşehirde meydana getirdiği hareketliliği kontrol etmek amacıyla “şehremaneti” kuruldu ve bunun başındaki zata “şehremini” denildi.

Osmanlı Devleti’nde modern manada ilk belediye Paris örneği alınarak, daha çok ecnebîlerin ve gayr-ı müslîmlerin yaşadığı Beyoğlu’nda “Altıncı Dâire-i Belediyye” 11 Cemâziyelevvel 1274 (28 Aralık 1857)’de kuruldu. İlk Belediye Reisi de bir Hariciye memûru olan Kâmil Bey idi. Buna dayalı olarak İstanbul ondört belediye dairesine ayrıldı.

Osmanlı taşrasında 7 Cemâziyelevvel 1281 (8 Ekim 1864) tarihli vilayet nizâmnâmesi ile belediye teşkilâtlanması başladı ve belediyelerin seçimle gelen başkanı ve azaları olacağı karara bağlandı. İlk Belediye kanunu 27 Ramazan 1294 (5 Ekim 1877) tarihinde çıkarılmıştır (Dersaadet ve Vilâyet Belediye Kanunu). 1880’den itibaren mühim şehir ve kasabalarda ilk belediyeler kurulmaya başlandı.

Konya sâlnâmelerine göre Karaman’da belediye kurulduğuna dair ilk bilgi 1293 (1877) yılına aittir. Buna göre:

Belediye Reisi: Durmuş Efendi

Azâlar: Mehmed Ağa, Hacı Mehmed Efendi, Kigork Efendi, Karabet Efendi

Kâtib: İbrahim Efendi

İki yıl sonra 1295 (1879)’da yapılan seçim ile seçilen Karaman Belediye Meclisi azasından Tartanzâde Emin Efendi’nin reis olmasının kabul edildiği anlaşılıyor.

Diğer meclis azaları: Yakub Efendi, Hacı Ahmed Efendi, Emin Efendi, Ârif Efendi, Hafız Efendi, Hacı Mıgırdıç Efendi

Kâtib: İbrahim Efendi

1300 (1882)’de

Reis: Mustafa Efendi

Azâlar: Hacı Osman Efendi, Lütfullah Efendi, Hacı Yakub Efendi, Karabet Efendi

Katib ve Sandık Emini: Abdurrahman Efendi

1302 (1884)’de

Reis: Hacı Osman Efendi

Azâlar: Hacı Mustafa Efendi, Hafız Mustafa Efendi, Hacı Yakub Efendi, Karabet Efendi

Kâtib ve Sandık Emini: Ahmed Efendi