Solunum yolu enfeksiyonu yapan virüs ve bakterilerin soğuğu sevmesiyle sonbahar dönemi hastalıkları ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra okulların açılmasıyla, çoğu zaman enfeksiyonların hızla yayıldığı bir ortam olması ve soğuk havalarda insanların daha çok kapalı yerlerde bulunması ve birbirlerine enfeksiyon bulaştırma şanslarının artması çocukların da sık hastalanmasına sebep olmaktadır.
Akut(aniden) solunum yolu enfeksiyonları; alt ve üst solunum yolu enfeksiyonları olarak ikiye ayrılır. Ağız, burun, boğaz ve bademciklerin iltihaplanmasına üst solunum yolu enfeksiyonları denir. Üst solunum yollarında bulunan ve hastalık yapan mikropların soluk borusu ve akciğerlerle, akciğer içi hava yollarını iltihaplandırmasına alt solunum yolu enfeksiyonları denir.
1)NEZLE: Çocuklarda en sık rastlanılan hastalıktır.
Etkeni: Rhinovirüs, coronavirüs gibi virüslerdir.
Kuluçka dönemi: Genellikle 3-7 gün arasında değişir.
Bulaştırıcılık: Burun akıntısı geçene kadar, genellikle 1 haftadır.
Süresi: Ortalama 1 haftadır.
Seyri: Çoğu çocukta burun akıntısı, hafif öksürük ve boğazda hafif kızarıklık olabilir.
Ateş çoğu kez gözükmez, ancak bazı çocuklarda 40 dereceye kadar çıkabilir. Bu ikincil bir bakteri enfeksiyonu olmadan da olabilir. Burun akıntısı birkaç gün sonra epitel hücreler (Farklı özellik ve görevlere sahip hücrelerin bir araya gelerek, oluşturudukları dokulardır.)atıldığı için biraz koyulaşır, yeşilimsi bir kıvam kazanır. Bu illa bakteriyel bir enfeksiyon eklendiği anlamına gelmez.
Tedavi: Antibiyotiklerin yeri yoktur. Soğuk algınlığı ilaçlarının kullanımı özellikle 3 ayın altında uygun değildir. Özellikle burunun erken dönemde tuzlu su solüsyonlarıyla temizlenip açılması önemlidir. Doğru kullanımda(örneğin: günde 1 saat) nem makineleri çocuğu rahatlatmaya yardımcıdır. Fazla kullanımı odada mantar üremesine sebep olmaktadır. Bol sıvı, bal (1 yaş üstü) ,zencefil, kekik, taze sıkılmış meyve suları gibi doğal çareler yardımcı olabilir.
Eğer 14 gün içinde hastalık geçmiyor, ya da ateş ilave oluyorsa doktora başvurulup gerekli antibiyotik kullanılabilir.
Önleme: En önemli önlem el yıkamadır. Erken dönemde burnun iyi temizlenip açık tutulması da, kulak enfeksiyonu oluşmasını engellemektedir.
2) ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONU
Genellikle nezle ve üst solunum yoluna dair viral enfeksiyonları ifade etmek için kullanılır.
Etkeni: Nezle gibi rhinovirüs, coronavirüs, adenovirüs, enerovirüs, RSV, parainfluenza virüsleridir.
Kuluçka dönemi: Virüse göre değişse de, genellikle 2-7 gün arasıdır.
Bulaştırıcılık: Genellikle öksürük ve burun akıntısı gibi belirtiler geçene kadar çocuk hastalığı bulaştırabilir.
Süresi: Ortalama bir haftadır.
Seyri: Genel olarak çocuklarda burun akıntısı, öksürük, boğaz ağrısı gibi bulgular olur. Ateş de özellikle adenovirüs, parainfluenza virüsü gibi etkenlere bağlı olarak görülebilir.
Tedavi: Virüse bağlı üst solunum yolu enfeksiyonunda antibiyotiklerin yeri yoktur. Boğazda ya da burunda kızarıklık ya da yeşil burun akıntısı da antibiyotik gerektirmez. Antibiyotik ancak doktor tarafından ikincil bir bakteri enfeksiyonu teşhisi konduğu zaman kullanılır.
ÖNLEME: El yıkama. C vitaminin ilk dönemde etkisi olabileceği düşünülüyor. İlk dönemde burnu açık tutmak hastalığın ilerlemesini engellemektedir.
3)AKUT ORTA KULAK İLTİHABI
Akut orta kulak iltihabı ya da otitis media; orta kulaktaki iltihaplanma ile tanımlanır.
Etkeni: Hem pek çok üst solunum yolu enfeksiyonu etkeni virüs hem de pnömokok, h.influenza, moraxella, cataralis gibi bakterilerdir. Aşılamalar bakteri görülme oranını azaltmıştır. Grip sonrası sıklıkla ikincil bakteriye bağlı kulak enfeksiyonu da görülebilir.
Kuluçka dönemi: Viral etkenlerde genellikle 3-7 gündür. Bakteriler de virüslerin üzerine ilave oldukları için tam bir kuluçka döneminden söz edilemez.
Süresi: Etkene göre kendi kendine 5-7 günde iyileşebileceği gibi kronikleşebilir(uzun süreli hale gelebilir.).
Seyri: Kulak ağrısı, ateş, iştahsızlık, kusma gibi bulgularla kendini gösterebilir.
Komplikasyonları: Eğer bakteriye bağlı ise çene kemiğinin iltihabı gibi olumsuzluklara neden olabilir. Sık görülen kulak iltihaplarına bağlı olarak duyma kaybı da olabilir. Bazen kulak enfeksiyonu sonrası 1-3 ay kulakta sıvı birikebilir. Bu normal olmasına rağmen doktor tarafından sıkı kontrol gerektiren bir durumdur.
Tedavi: Son yıllarda dünyanın pek çok yerinde 2 yaşın üstünde ve hasta görünmeyen çocuklarda iki gün antibiyotiksiz bekleme seçeneği kabul görmüştür. İki yaşın altında, kulak ağrısı ya da ateşi olan çocuklarda antibiyotikler kullanılır. Ayrıca ağrı kesici, ateş düşürücüler kullanılabilir.
Koruma: Grip, pnömokok ve karma aşılar önemli koruma sağlar. Evde sigara içilmemesi, anne sütü, burunun açılmasına önem verilmesi de korunmada büyük önem taşır.
4)FARENJİT
Etkeni-:Beta hemolitik streptokok denen bakteridir.
Kuluçka dönemi:2-5 gündür.
Süresi: Tedavi ile 2 gün tedavisiz genellikle 5-7 gündür.
Seyri: Ateş, boğaz ağrısı, karın ağrısı, iştahsızlık kusma gibi belirtilere neden olur.
Tipik olarak okul çocuklarının hastalığıdır. Ancak küçüklerde de görülebilir.
Bazen 1-2.gün kızıl döküntüsüne neden olabilir. Boğaz muayenesinde tipik olarak büyümüş kızarık bademcikler ile bademciklerin üzerini kaplayan beyaz bir tabaka görülür. Oldukça bulaşıcıdır.
Komplikasyonları: Streptokok enfeksiyonunun en önemli komplikasyonu akut eklem romatizmasıdır.9 gün içinde tedavi edilmesi bu komplikasyonu önler.
Ayrıca bademcik etrafında apse, kulak iltihabı gibi komplikasyonları olabilir.
Tedavi: Antibiyotikler, en çok da penisilin grubu antibiyotiklerdir. Antibiyotikler
Genellikle etkindir. Yanıt 48-72 saat içinde genellikle görülür.
5) SİNÜZİT
Artık sinüzit terimi yerine rinosinüzit terimi yaygınlaşmıştır. Bu terim, sinüslerle birlikte burun mukozasının da etkilendiğini göz önüne almaktadır.
Rinosinüzit ya da sinüzit dendiğinde bir bakteri enfeksiyonu kastedilmektedir, ancak bu ayrımın iyi yapılması ve gereksiz antibiyotik kullanılmaması için önemlidir. Tanı 10-14 günlük burun akıntısı ya da kötüleşen ateşli burun akıntısı ya da sinüs ağrısı gibi bulgularla konur.
Etkeni: Genellikle viral bir etkenin üzerine ilave olmuş pnömokok, H.influenza, M.cataralis gibi bakterilerin yanı sıra anatomik etkenler de rol oynamaktadır.
Kuluçka dönemi: Genellikle bakteri virüsün üzerine ilave olduğu için kuluçka dönemi olarak sınıflanabilecek bir dönem yoktur.
Süresi: Tedavisiz aylarca sürebilir, kronikleşebilir. Tedavi ile süresi genellikle 2 hafta kadardır.
Bulaştırıcılık: Sinüzit genellikle direk olarak çocuktan çocuğa bulaşan bir enfeksiyon değildir.
Seyri: Belirtiler yavaş yavaş ya da bir anda başlayabilir. Genellikle burun akıntısı, geniz akıntısı, ağız kokusu, yüzde basınç ya da ağrı hissi, koku alamama, ateş, öksürük, diş ağrısı gibi belirtiler olabilir.
Komplikasyonları: Eğer tedavi edilmezse nadir de olsa göz etrafında, kemikte ya da beyinde iltihaba neden olabilir.
Tedavi:10 gün düzelmeyen burun akıntısı olan ya da yeşil burun akıntısı 4-5 gün düzelmeyen çocuklarda antibiyotik tedavisi önerilir. Eğer 48-72 saat içinde cevap yoksa dirençli bir mikroorganizma düşünülebilir. Burun damlaları tedaviye yardımcıdır.
Önleme: Nezle ya da üst solunum yolu enfeksiyonlarında burun temizliğine önem verilmesi. Evde sigara içilmemesi ve alerjik hastalıkların tedavi edilmesidir.
Genelleme olarak sonbaharda artan bu tip hastalıklardan çocuklarınızı korunmak için vücut direncini arttırmak gerekir. İyi beslenme, vitamin destekleri, düzenli uyku, spor ve mevsim şartlarına uygun giyinmek basit ama etkili yollardır. Enfeksiyonu olan kişilerin solunum yolu temasının engellenmesi ( maske kullanmak, evde istirahat ederek kalabalık ortamlardan uzaklaşılması, hapşırma sırasında ağız ve burunun kağıt mendille kapatılması, evde havlu gibi genel kullanıcı araçların ayrılması vb.) ve ellerini sık yıkayarak mikropları çevresindekilere kirli ellerle bulaştırmaması en önemli korunma yoludur. Bu sayede özellikle kalabalık bölgelerde hastalığın yaygın hale gelmesi engellenebilir.