Somali halkının istek ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak çalışmalarını sürdürmekte olan İHH ve Karaman İnsani Yardım Derneğimiz Somalili çocukların eğitimine devam edebilmeleri için 5 tane Duksi projesini hayata geçirdi. Somalili çocuklar bu projeyle birlikte Kur’an-ı Kerim öğrenimlerini kamplarda sürdürebilecekler.
DUKSİ :Somalinin Kur'an merkezli eğitim sistemi:
Luh adı verilen tahtalar “duksi” eğitim sisteminin en önemli aracıdır. Bu eğitim aracına özellikle Somali’de rastlıyoruz . Afrika’nın diğer ülkelerinde de luhlar kullanılıyor.
Duksi:”hayatın gerçeği” ve “ korunaklı mekan “anlamına gelmektedir.Bu eğitim üç-dört yaşında başlıyor.Kur’an merkezli bir eğitim sistemidir.Her aile muhakkak bir çocuğunu bu sistemle yetiştiriyor ve yetişen kişinin bütün masraflarını ailenin diğer bireyleri karşılıyor.
Somalililer duksi eğitimine çok önem verdiklerinden misyonerler bu ülkede faaliyet gösterememişlerdir.
Duksi eğitimi hakkında Yenişafak gazetesi yazarı Mahmut Osmanoğlu’nun yazdıklarını aynen aktaralım.
Bol gölgelikli ağaçların ortasındaki boşlukta 5-7 yaşlarında erkek ve kız çocukları düzgün bir halka oluşturacak şekilde yere oturmuşlar sesli olarak Kur'an okuyorlardı. Çölün, açlığın, yokluğun pençesinde değil de sanki cennette imiş gibi cıvıl cıvıldılar. Başlarında da bir hocaları onları dinliyordu.
Manzara aklıma İslam'ın ilk dönemlerini getirdi. Eğer o dönemde bir Kur'an eğitimi verilmişse bu şekilde verilmiş olmalıydı.
Çocukların ellerinde, daha sonradan isminin "levha" olduğunu öğrendiğim üzerlerinden Arapça yazılar bulunan uzun tahtalar vardı. Pek de tahtalara bakmıyorlardı ama hep birlikte yüksek sesle Kur'an-ı Kerim okuyorlardı.
Somalililer bu Kur'an öğretiminin ismine "Duksi" diyorlardı: 3-4 yaşına gelen her Somalili çocuk bu eğitimden geçerek hem Kur'anı Kerim okumasını, hem yazmasını ve hem de dini temel meseleleri öğreniyordu.
Şehirlerde ve kırsal kesimde bu gelenekten asla ödün verilmiyordu. Nitekim "duksi" ile her yer ve ortamda karşılaştık. Göçebe bir yapıya sahip Somali halkının dinle ve ilimle bağını işte bu "duksi"ler sağlıyordu. Bir muallim, ağaç altı bir gölgelik, üzerine yazı yazılan ahşap levhalar, mürekkep ve ahşap kalemler eğitim için yetiyordu.
Biraz derin düşününce "duksi" eğitiminin aslında Somali toplumunun belkemiğini oluşturduğunu ve onları ne denli dindar yaptığını algıladık. 4 ve üzeri yaş grubu her nesil bu eğitimden geçiyordu, Kur'an o yaşlarda kalplerine kazınıyordu. Önemli nokta ise kız ve erkek çocuğu ayrımı yapılmadan bu eğitimin verilmesi idi.
Somali dilinde "korunaklı mekân" manasına gelen "Duksi" ile ilgili yaptığım çalışmalarda "duksi"nin aslında yüzyıllardır süren bir medeniyet örneği olduğunu anladım.
İslam'ın ilk devirlerinden itibaren başlamış ve günümüze kadar devam etmişti. Adeta her nesle kucak açan "kutsal" bir kervansaray idi. Çocuklara kendi dinlerini ve kutsal kitaplarını öğretiyor, ahlaki eğitim veriyordu. Yolda kalmışların barınağı, sığınanlar için güvenli bölge idi. Kabile savaşlarında dokunulmaz alan idi.
Somalililer için kutsallık arz eden ve Kur'anı genç gönül ve dimağlara nakşeden "duksi" gerçekten de önemli bir medeniyet örneğidir. Bugün Somali'ye yönelik düşmanlıkları da "duksi" ve Somali halkının bundan kaynaklanan dindarlığından bağımsız düşünmemek gerekir.