Her yaştan insanın, özellikle de çocukların sağlığı için vazgeçilmez temel besin kaynağı olan süt ve süt ürünleri tüketimi, Türkiye'de düşük düzeylerde seyrediyor. AA muhabirinin, "Dünya Süt Günü" dolayısıyla Sağlık Bakanlığı verilerinden derlediği bilgilere göre her yaştan bireyin sağlığı için vazgeçilmez temel besin kaynağı olan süt ve süt ürünleri (yoğurt, peynir) yeterli miktarda tüketilmiyor. Sağlık Bakanlığının "Türkiye Çocukluk Çağı (ilköğretim 2.sınıf öğrencileri) Şişmanlık Araştırması" sonuçları, ilköğretim 2. sınıf çocuklarının yüzde 38'inin her gün, yüzde 31'inin ise haftada 4-6 gün az yağlı ve/veya tam yağlı ile yağlı süt içtiğini ortaya koydu. Yine Bakanlığın "Türkiye Sağlık ve Beslenme Araştırması" verilerine göre, Türkiye'de 15 yaş üzeri kişilerde süt ve süt ürünleri (süt, peynir, yoğurt) grubunda günlük tüketim 188,2 gram olarak belirlendi. En düşük tüketim 161,7 gram ile Orta Anadolu, en yüksek tüketim ise 227,2 gram ile Güneydoğu Anadolu'da gerçekleşti. Araştırmaya göre, kişi başı süt tüketimi günlük 34,5 mililitre, yıllık 12,5 litre, kişi başı yoğurt tüketimi ise günlük 112,7 gram, yıllık ise 41,1 kilogram oldu. Kişi başı peynir tüketiminin de günlük 39 gram, yıllık 14,2 kilogram olduğu tespit edildi. 15 ve üzeri yaş bireylerde günlük süt ve süt ürünleri alımı, toplam 1,35 porsiyon olarak belirlendi. 15-18 yaş grubunda, erkeklerde günlük süt tüketimi 63,4 mililitre, yoğurt tüketimi 121,3 gram, peynir tüketimi 37,2 gram olmak üzere toplam 225,3 gram; kızlarda süt tüketimi 64,4 mililitre, yoğurt tüketimi 96,9 gram, peynir tüketimi 24,2 gram olmak üzere toplam 187,4 gram olarak gerçekleşti. Araştırmanın sonuçlarına göre, uzmanlar günlük süt tüketiminin artırılmasını öneriyor. Her gün çocukların, adölesan dönemi gençlerin, gebe ve emzikli kadınlarla menopoz sonrası kadınların 2-4 porsiyon, yetişkin bireylerin 2,5-3 porsiyon süt ve ürünlerini tüketmeleri tavsiye ediliyor. DİĞER KAYNAKLARDAN ALINAN KALSİYUMUN VÜCUTTA KULLANIMI SÜTE GÖRE SINIRLI Süt ve ürünleri, yüksek kalitede protein, kalsiyum, fosfor, çinko, B1(tiamin), B2 (riboflavin), B6, B12 ve niasin olmak üzere birçok besin öğesi için önemli bir kaynak. A, D, E ve K vitaminleri, süt yağında bulunuyor. Süt yağında ayrıca, yağa sarımsı rengini veren karotenoidler ve floresan rengini veren riboflavin de yer alıyor. Süt yağı azaldıkça yağda çözünen vitamin içeriği de azalıyor. Zenginleştirilmemiş sütte 'D vitamin' çok düşük düzeyde kalıyor. Süt ve ürünleri grubunda yer alan yiyecekler, kalsiyumundan zengin olmaları nedeniyle özellikle çocuk ve adölesanlarda kemiklerin ve dişlerin sağlıklı gelişmesi, yetişkinlerde ise kalp-damar hastalıkları, inme, yüksek tansiyon, Tip 2 diyabet, osteoporoz, kolon kanserinden korunmada ve vücut ağırlığının yönetiminde önemli bir yer tutuyor. Süt ve ürünlerinin yanı sıra balıklar (özellikle kılçığı ile beraber yenilenler), koyu yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıl ürünleri, pekmez, zenginleştirilmiş bazı yiyecekler, badem ve kuru baklagiller de belirli bir miktar kalsiyum içermesine rağmen bunlardan sağlanan kalsiyumun vücutta kullanımı süte göre daha sınırlı kalıyor. Süt ve süt ürünleri, doymuş yağ asitleri ve kolesterol içeriyor. Yağ ve kolesterol alımını sınırlandırması gereken kişilerin, yağ miktarı azaltılmış veya yağsız süt, yoğurt ve peynirleri tercih etmeleri gerekiyor. Yağsız veya az yağlı süt ve ürünlerinin tercih edilmesi, tam süt ve ürünlerindeki aynı besin ögelerini sağlıyor. Daha az doymuş yağ asitleri içeriyor bu nedenle de daha az enerji sağlıyor. HER GÜN EN AZ 3 PORSİYON SÜT VE ÜRÜNLERİ TÜKETİLMELİ Çiğ süt ve pastörize edilmemiş sütlerden yapılan peynir ve benzeri besinler 'Brusellozis' hastalığına neden olabileceğinden sokakta satılan kaynağı bilinmeyen sütün tüketilmemesi, kaynağı bilinen güvenilir sütün tercih edilmesi öneriliyor. Laktoz duyarlılığı olan bireyler için, düşük laktoz içeren süt veya laktozsuz süt ürünleri bulunuyor. Alerji veya duyarlılık durumunda hekim ve diyetisyen ile görüşülmesi gerekiyor. Toplumun yeterli ve dengeli beslenmesine yönelik önerileri içeren ve Sağlık Bakanlığınca hazırlanan Türkiye Beslenme Rehberine (TÜBER) göre, süt ve süt ürünlerinden günde 3 porsiyon alınması öneriliyor. (1 porsiyon süt: 240 mL, 1 porsiyon yoğurt: 200 mL, 1 porsiyon beyaz peynir: 60 gram) Bir kupa (240 ml) süt veya yoğurt ile 2 kibrit kutusu büyüklüğünde (60 gr) peynir bir porsiyona denk geliyor. Günde bir porsiyon süt, bir porsiyon yoğurt ve bir porsiyon peynir olabildiği gibi tolerans durumuna göre, eş değer vitamin içeren başka besinlerin tüketimi de öneriliyor