<div><strong> TARİHİ CAMİLERE YANLIŞ ÖTESİ TUHAF TARİHLENDİRMELER</strong></div> <div>Maalesef durum başlıkta anlatıldığı gibidir. Hatta daha da kötüdür. Saadettin Ali Mescidi içinde gördüğümüz bir levha sonrası dikkatimiz, diğer camilerdeki künye levhalarına kaydı. Aşağıda bahsedeceğimiz üzere tarihi camilere konulan bu künye levhalarında yanlış ve alakasız metinler düzenlenmiştir. Bu levhaların iki tanesi kişi, diğerleri ise binaların kendisi adınadır.</div> <br /> <div> “Bu levhaları kim taktı? diye sorduğumuz ilgili cami görevlileri, kendilerinin de bilgi sahibi olmadıklarını söylediler.</div> <br /> <div>Malzeme ve tasarım özelliklerine göre bu künye levhalarının 30-40 yıllık olanları olduğu gibi henüz bir yılını doldurmamış olanlarına rastladık.</div> <br /> <div>Amacımız Karaman halkını aydınlatma ve bilinçlendirmeye yönelik olduğundan sadece yanlışları tespit ve doğruları göstermekle yetineceğiz.</div> <br /> <div>Tarihi camilerden yanlış künyeli olanları ve olması gereken doğru künyelerini aşağıya sıralıyoruz:</div> <br /> <div>Saadettin Ali ya da Ebulfeth Camii içinde Alaeddin Bey adına düzenlenmiş bir kitabe:</div> <br /> <div>“Karamanoğlu Alaeddin Bey</div> <div>(Ebül fetih Alaeddin Bey Ö. 1399)”</div> <div>Alaeddin Bey’in mezarı bu camide değildir. Alaeddin Bey, mezarı kendisi adına düzenlenmiş türbe içindedir. Türbe ise Orta Kale Pazar Kapısı doğu tarafındadır. Camii’nin ismindeki Ebu’l-Feth ifadesi Selçuklu hükümdarı Gıyaseddin için kullanılmıştır. Caminin orijinal kitabesinde geçer. Künyenin metin düzenlemesi de gramer olarak yanlıştır. “Ebülfetih” şeklinde geçen unvan Ebu’l-Feth” yazılmalıdır.</div> <br /> <div>Araboğlu Camii Künyeleri:</div> <br /> <div>Bakır ya da Altın görünümlü levha</div> <br /> <div>“ARABOĞLU CAMİİ</div> <div>1374-1420</div> <div>(KARAMANOĞLU DEVRİ)”</div> <div>Müftülük Levhası</div> <br /> <div>“T.C.</div> <div>KARAMAN MÜFTÜLÜĞÜ</div> <div>ARABOĞLU CAMİİ</div> <div>1374”</div> <div>Tabii ki her iki künye de yanlıştır. Camiinin orijinal tarihi zaten cami ana giriş kapısı üzerinde bulunmaktadır. Yanlış düzenlenmiş cami künye levhalarının hemen solundaki orijinal kitabede “fî târîhi tis’a ve tis’îne ve semanimiyehفی تاریخ تسع و تسعین وثمانمیه “ şeklinde yazılıdır. Arapça olan bu tarih H. 899 yılıdır. Miladi karşılığı ise 1493/94’tür. Camiye düzenlenecek doğru künyede tarih 1493 olarak düzeltilmelidir.</div> <br /> <div>Araboğlu Camii’nin doğru künyesi şöyle olmalıdır:</div> <div>Araboğlu Camii</div> <div>1493</div> <div>Siyahser Camii’nde üç tane farklı levha vardır. Ana girişteki künye levhasında şöyle yazmaktadır:</div> <br /> <div>“T.C</div> <div>KARAMAN MÜFTÜLÜĞÜ</div> <div>SİYAHSER CAMİİ</div> <div>1450”</div> <div>Cami içinde bir sütun yüzeyine ise tuhaf bir künye levhası asılmıştır:</div> <div>“Tecvid-İ Karabaş Veli Ö1445 “</div> <br /> <div>Şu anlama gelmektedir: Karabaş Veli Tecvidi’nin Ölüm tarihi 1448</div> <div>Doğrusu Karabaş Veli Ö. 1465 olmalıdır. Mezar taşı müzededir. H. 870/M. 1465 tarihlidir.</div> <div>“KARABAŞ VELİ KÜLLİYESİ</div> <div>KARABAŞ VELİ MOSGUE</div> <div>13. YÜZYIL”</div> <div>Bu künye kaldırılmalıdır. Trajikomik bir metin vardır. Levhanın ikinci satırı İngilizce düzenlenmiştir. İngilizce metine Türkçe karakterli kelimeler eklenmiştir. İngilizcede “ş” harfi olmamasına rağmen burada kullanılmıştır. Yine İngilizce’de cami anlamına gelen “mosque” kelimesi, “q” harfi yerine “g” ile “mosgue” biçiminde yazılmıştır. Bu künyedeki bir diğer yanlış ise tarihtedir. Karabaş Veli 15. Yy’da yaşamış olmasına rağmen bu levhada cami tarihi 13. Yy yazılmıştır.</div> <br /> <div>Caminin yapımına ait kesin bir tarih yoktur. Ancak külliyenin banisi Karabaş lakabı ile meşhur Mevlana Alaeddin Esved’in ölüm tarihine yakın, yani 1455-1460 yılları arasında yapılmış olma ihtimali yüksektir.</div> <br /> <div>Siyahser Camii için doğru künye şöyle olmalıdır:</div> <br /> <div>Siyahser Camii</div> <div>15. yy İkinci Yarısı</div> <div>Bir trajikomik künye levhası ise Şeyh Ali Semerkandi Camii’ndedir. Üst üste üç adet künye levhası adeta birbirlerini yalanlama yarışına girmişler gibidir.</div> <br /> <div>Üç levhadan en üstteki levha tamir kitabesidir. Alttaki levha, caminin tahmini inşa kitabesidir. Yüzyıl verilmemiştir. En alttaki müftülük levhası ise tamir kitabesinin kötü bir kopyasıdır. Şeyh Ali Semerkandi’nin adı “Şıh” olarak başlatılmış, devamında ise çok önemli olan “Semerkandi” unvan/lakabı atlanmıştır. Üstelik tamir kitabesi inşa kitabesi olarak yazılmıştır. Bu künye levhaları sırası ile şöyledir:</div> <br /> <div>Birinci levha:</div> <br /> <div>“ŞEYH ALİ SULTAN SEMERKANDİ TÜRBESİ VE CAMİİ</div> <div>TAMİR TARİHİ: 1977”</div> <div>İkinci levha:</div> <br /> <div>“ŞEYH ALİ SULTAN</div> <div>SEMER KANDİİ</div> <div>KARAMANOĞLU DEVRİ”</div> <div>Üçüncü Levha:</div> <div>“T.C.</div> <div>KARAMAN MÜFTÜLÜĞÜ</div> <div>ŞIH ALİ SULTAN CAMİİ</div> <div>1977”</div> <div> </div> <br /> <div>Bu cami Mut Zeyne’deki Şeyh Ali Semerkandi’nin aynı isim ile anılan torunu Şeyh Ali Semerkandi’ye aittir. Torun Semerkandi’nin ölüm tarihi H. 1008/M. 1600dür. Cami mimari özelliklerine de bakarak 1580-1600 arası yapılmış olmalıdır.</div> <br /> <div>Cami künyesi ve tarih şöyle olmalıdır:</div> <br /> <div>“Şeyh Ali Semerkandî Camii</div> <div>16. YY İkinci Yarısı”</div> <br /> <div>Yanlış tarihli bir diğer tarihi camimiz ise Dikbasan Camii’dir. Dikbasan Camii kapıları üzerine asılan mermer künyelerde cami inşa tarihi olarak 1436 tarihi verilmektedir. Ancak Dikbasan camiinin çok özel ve orijinal inşa kitabesi vardır. İnşa kitabesi cami içinde arka sağ ikinci sıra kemerler arasındadır. Camiinin kitabesi bir şiir içinde ebced hesabı ile düşürülmüştür. Ebced hesabı kesin ve doğrudur. Ebced hesabına giren beyit şu şekildedir:</div> <br /> <div>Fefî târihi itmamihi kulnâ</div> <div>Buniye’l-hannânu bi’l-cennâtu dâra (Ebce hesabı düşürülen kısım. Ayrıntıya giremiyoruz.)</div> <div>Ebced hesaplı kitabeye göre caminin inşa kitabesi H. 899/M. 1493/1494’tür.</div> <br /> <div>Doğru künye şöyle olmalı:</div> <div>“Dikbasan Camii</div> <div>H. 899/M. 1493”</div> <div>Tarihi sorunlu camilerden bir tanesi de Nuh Paşa Camii idi. Miladi olarak 1589 yazılı künye levhasının son zamanlarda değiştirilerek yerine doğru tarihli bir müftülük levhasını yerleştirildiğini görüyoruz.</div> <br /> <div>Karaman’da tarihi sorunlu iki cami daha vardır. Ancak bu camilerin inşa tarihleri ayrı bir tartışma konusu olduğundan giremiyoruz.</div> <br /> <div>Buraya kadar oluşan sonuçlara göre, geçmiş tarihlerde dönem dönem tarihi camilere, künye levhaları düzenlenmiştir. Tamamen iyi niyet ürünü olan bu künye levhaları maalesef bilgisizlik kurbanıdır. Yukarıda da açıkladığımız üzere bazı camilere konulan künye levhaları, yanlış ötesinde alakasız ve uydurma künyelerdir. Düzenlenmiş olan bu künyelerin bir kısmı gülünç bir durumdadır. Tarihi Camilerin künyelerindeki bu bilgi yanlışlıklarının bir an evvel düzeltilmesi gerekmektedir.</div> <br /> <div>Konu, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Konya Vakıflar Bölge Müdürlüğü ile paylaşılmıştır.</div> <br /> <div> Haber : Eğitimci-Araştırmacı Yazar Yusuf Yıldırım </div>