Merhaba arkadaşlar benim bu yazımda ele alacağım değer ‘öz denetim’ değeri olacaktır. Değerli eğitimcilerin değerlerinden biri olan ‘öz denetim’ her insanı kapsar. Öğretmenlerin bu konuda özellikle titiz olması beklenir çünkü bu değere sahip olup olmamanın birçok sonucu vardır. Bu hususlara değinmeden önce öz denetimin ne olduğundan kısaca bahsetmek istiyorum.
Özdenetim veya öz kontrol olarak karşımıza çıkan Öz Denetim daha önemli bir amaca erişebilmek için kişinin tepkilerini, davranışlarını ya da başka amaca yönelme eğilimini denetleyip sınırlaması, davranışlarının sorumluluğunu üstlenmesi, öz güven sahibi olması, gerektiğinde özür dilemesi vb. eylemleri içeren değerdir.
Öz denetimin sadece öğretmenliği kapsamadığı aslında tüm bireyler için bir gereklilik olduğu bilinmelidir. Özellikle öğretmenlik konusunda bu durumun gelişmiş olması beklenir çünkü Öğretmenlik sadece bir meslek olarak görülmemelidir. Öğretmenlik geleceği şekillendiren daha doğrusu geleceğin bireylerini yetiştiren kilit bir meslektir. Öğretmenlik himayesi altındaki kişilere örnek olan, o kişilere yol gösteren ve onları geleceğe hazırlayan kişilerdir.
Öğretmenin öz denetimli olması da bu durumlar için çok önemlidir çünkü öğretmen özgüven sahibi değilse karşısına çıkabilecek sorunlara tam anlamıyla tepki veremeyecek ve görevlerini yerine getiremeyecektir. Öğretmenler yaptıklarını neden yaptığını bilmiyorsa ve sonuçlarını düşünmeden hareket ediyorsa ve öz güvenden yoksunsa bu durumlar onlarda tutarsız davranışlara neden olacaktır bu tarz tutumlar da öğrenciler için olumsuz bir örnek olacaktır. Öz denetimi sağlayamamış öğretmen sınıf içi ve sınıf dışında birçok sorunla karşılaşacaktır. Bu durumlar onun genel ruh halini etkileyeceği gibi onun davranışlarına, duygularına ve düşüncelerine de etkileyecektir. Özdenetimi kendini yönetebilme becerisi olarak ele alırsak öğretmenlerin özdenetime sahip olması büyük önem taşır. Bertnard Russel bu konu hakkında ‘sürekli olarak kendini yönetebilmek, insanın sahip olabileceği en değerli yeteneklerden birisidir.’ der.
Peki öğretmenlerimiz bu değere nasıl sahip olabilir?
Bir öğretmen öz denetim sağlayabilmesi için öncellikle kendini iyi tanımalıdır. Kendini iyi tanıyan öğretmen düşüncelerinde, duygularında ve davranışlarında tutarlı olacaktır. Öz denetimini sağlamak isteyen öğretmen iç sesine kulak vermemelidir. İç ses olarak kastedilen durum ise bir işe başlarken cesaret kırıcı, erteleme isteği uyandıran ve her zaman bizimle beraber olan iç sesimizdir. Öğretmen iletişim konusunda bilgili olmalı ve iletişimi yönetmeyi iyi bilmelidir. Düşünceleri ve davranışları birbirini karşılamalı ve bu konuda özenli davranması gerekmektedir. Davranışlarının sonuçlarını önceden düşünmeli ve oluşabilecek durumlar risk oluşturuyor ise bu tarz davranışlardan kaçınmalıdır. Öğretmenler sorumluluk bilinci ile hareket etmeli ve görevlerini ön planda tutarak hareket etmeleri gerekir. Bu tarz davranışlar sergileyen öğretmenler öğrencilerinin gözünde örnek teşkil eden ve saygın birer insan olarak yer edinirler. Eğer bir öğretmen öz denetim sağlayabilmiş ise bu onun altındaki tüm öğrencilere aktarabileceği bir değere sahip olduğunu ve o öğretmenin alanında başarılı bir insan olabilmek için ilk adımlarına başladığını göstergesidir. Platon’nun dediği gibi ‘İnsanın kendi kendini fethetmesi zaferlerin en büyüğüdür.’
Öz denetim sağlayabilmiş öğretmenlere örnek vermem gerekirse toplumda küçükler haklı olsalar dahi büyüklerden özür diler ancak öz denetime sahip bir öğretmen öğrencisinden özür dilemeyi bilmelidir. Bu durum öğretmen için küçük düşürücü bir hareket değil aksine onu öğrencilerinin gözünde yüceltici bir hareket olarak gözlemlenir. Öğretmen her şeyi bilir edasında olmamalıdır. Karşısındaki kişilerden her zaman bir şeyler öğrenebileceğini bilmelidir. Bu durum öğrenci fikirlerine önem verildiğini ve öğrencinin kendini değerli hissetmesine neden olur. Kısacası özdenetime sahip bir öğretmen, kendinden başlayarak çevresini de geliştiren kişidir.
Teşekkür Ederim.