Gaziantep Halk Sağlığı Müdürlüğü ve Şahinbey Kaymakamlığı Toplum Sağlığı Merkezi işbirliğinde başlatılan ‘Sobanı Dikkatli Yak, Hayatını Yakma Projesi’ ile vatandaşların soba yakma konusunda bilinçlendirilmesi planlanıyor.Soba zehirlenmelerinin önüne geçmek amacıyla faaliyete geçirilen ‘Sobanı Dikkatli Yak, Hayatını Yakma Projesi’ ile ilgili yapılan faaliyetleri anlatan Gaziantep Halk Sağlığı Müdürlüğü Şahinbey Toplum Sağlığı Merkezi Başkanı Dr. Oktay Geçer, “Belediyelerimize bağlı sosyal tesislerde ve okullarda karbonmonoksit zehirlenmeleriyle ilgili eğitici çalışmalar yapmaktayız. Konuyla ilgili bu yıl vatandaşlarımızın yoğun olduğu nüfus müdürlüğümüz, sosyal dayanışma vakıflarımız, tapu kadastro müdürlüğümüz, müftülüğümüz kanalıyla tüm kamu kuruluşlarına ’Sobanı Dikkatli Yak, Hayatını Yakma’ sloganlı bilgilendirici 30 bin broşür ve bin adet afiş dağıttık” dedi.Bin 250 vatandaşa dedektör dağıtıldığını belirten Dr. Geçer, "Karbonmonoksit zehirlenmelerini önleme amacıyla geçen yıl Şahinbey Sosyal Dayanışma Vakfımız aracılığı ile bin 250 ihtiyaç sahibi vatandaşımıza karbonmonoksit dedektörü dağıttık. Bu yıl ise bin adet dedektör dağıtımımız halen devam etmektedir. Ayrıca karbonmonoksit dedektörü kullanımı konusunda farkındalık oluşturmak ve özendirmek için çalışmalar yapıyoruz. Müftülüğümüzle birlikte cuma vaiz ve hutbelerinde halkımızı kış boyunca dönem dönem bilinçlendirici açıklamalarda bulunmak üzere ilgili yazışmalar yapılmıştır. İlçe Milli Eğitim müdürlüğümüz kanalıyla Toplum Sağlığı Merkezimiz tarafından hazırlanan broşürler ve afişlerdeki bilgiler doğrultusunda konunun okullarımızda sık sık tekrarlanması ve gündemde tutulması amacıyla gerekli yazışmalar yapılmıştır” diye konuştu.KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMELERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?Karbonmonoksitin sıvı ve katı yakıtların tam olarak yanmaması sonucu oluştuğunu belirten Dr. Geçer, "Karbonmonoksit gazı kokusuz, tahrişe yol açmayan, akciğerlerden kolayca emilen bir gazdır. Suda hiç erimez ve çok zehirlidir. Havada 1/4 oranında bulunduğu zaman bile öldürücü etkisi vardır. Bu gazın uyurken solunması öldürücüdür. Uyuyan bir insanın bu gazı soluduğunun farkına varması mümkün değildir. Karbonmonoksitin kanın alyuvarlarının boya maddesine ilgisi, oksijenden 220 kat daha fazla olduğu için soluk aldıkça kandaki CO miktarı artar. CO kanda karboksi-hemoglobin halinde tutunur. Kan, oksijenle birleşebilme yeteneğini kaybeder. Bunun sonucu oksijensizlikten dolayı ölüm gerçekleşir" şeklinde konuştu.Zehirlenmenin ilk anlarında hafif düzeyli baş ağrısı olacağını dile getiren Geçer, "İlk belirtiler yorgunluk ve bitkinlik hissi, nefes darlığı, mide bulantısı, baş dönmesi şeklindedir. İleri düzeyde ise sersemlik, kusma, kas koordinasyonunun kaybolması gibi etkileri vardır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri hamileler, iki yaş altı çocuklar, yaşlılar, kansızlık, solunum sistemi ve kalp hastalığı olan kişiler için daha büyük risk oluşturmaktadır" ifadelerini kullandı.KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİNDE İLK YARDIM NASIL YAPILIR?Zehirlenme anında camların hemen açılması gerektiğini kaydeden Dr. Geçer, "Zehirlenen kişiye yardıma koşan kişi de zehirlenme tehlikesine karşı kendisini korumalıdır. Hemen camlar açılmalı, açılmıyorsa kırılmalıdır. Hasta hızla ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Acil Yardım Servisi 112 veya 187 aranmalıdır. Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaşıldığında hava yolu açık değilse açılmalı, solunum yoksa temel yaşam desteğine başlanmalıdır" açıklamasında bulundu.SOBA KURARKEN VE YAKARKEN NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİR?Standartlara uygun soba ve boru kullanılması gerektiğini ifade eden Dr. Oktay Geçer, "Standartlara uygun TSE garantili soba ve boru seçilmeli. Soba kesinlikle üstten tutuşturulmalı. Soba aşırı doldurulmamalı, aksi halde zehirli gazların yanacağı ortam ve duman yolu daralır. Sönmekte olan sobaya tutuşması güç olan yakıtlar konmamalıdır. Yatmadan önce kesinlikle yakıt konmamalıdır. Soba beslenirken de yeni yakıtın üstüne kor halinde tutuşturucu koyulmalıdır. Soba, kapasitesine uyan yeterli hacimde bir yere kurulmalıdır” şeklinde konuştu.Sobanın sıcaktan etkilenmeyen yanmaz bir levha ya da tercihen mermer üzerine yerleştirilmesi gerektiğini belirten Geçer, "Sobanın ısısından iyi yararlanabilmek için duvara çok yakın olmamalıdır. Soba ile en yakın duvar arasındaki açıklık en az 50 cm olmalıdır. Soba boruları mümkün olduğunca kısa ve düşey doğrultuda olmalı, yatay borular bacaya hafif bir eğimle döşenmelidir. Uzun yatay boruların kullanımından kaçınılmalıdır. Boruların yatay mesafesi en fazla 2 metre olmalıdır. En fazla 2 adet dirsek kullanılmalı, sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır” diye konuştu.BACA İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER NELERDİR?Soba için uygun baca başlıklarının kullanılması gerektiğini aktaran Geçer, "Uygun baca başlıkları kullanılmalı. Takılan borular bacayı tıkamamalı. Özellikle lodosun etkili olduğu havalarda geri tepmeyi önlemek için baca sonunda muhakkak özel baca başlıkları kullanmak gerekli. Baca temizliği belediye iş birliği ile öğrenilmelidir. Bacanın dış cephe izolasyonunun önemi, ısınan havanın yukarı yükselmesi. Fizik kuralına göre izole baca havayı yukarı, soğuk baca havayı içeri çeker. Odun, kömür gibi yüksek oranda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde bacalar 2 ayda bir, diğer yakıtlar (sıvı ve gaz gibi) kullanıldığı takdirde 3 ayda bir temizlenmelidir. Kömür ve odun sobalarının ise yılda 2 kez temizlenmesi gerekir. Bacalarda mutlaka özel baca başlığı bulunmalıdır” ifadelerini kullandı.KÖMÜR İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER NELERDİR?Kömür alınırken dikkat edilmesi gereken noktaları anlatan Dr. Oktay Geçer, “Her sezon kömür alırken herhangi bir yasal sorunla karşılaşmamak için illerdeki mahalli çevre kurullarınca alınan kararlara mutlaka uyulmalı. Kömürler izin belgeli firmalardan alınmalı, satıcılara fatura ve denetim belgesi sorulmalı. Kömür mümkün olduğu kadar kuru olmalı. Kükürt ve kül oranı düşük olan kaliteli kömür alınmalıdır" dedi.GAZ DEDEKTÖRLERİ NASIL KULLANILMALIDIR?Dedektörlerin nasıl kullanılacağını anlatan Geçer, "Karbonmonoksit dedektörlerinin kullanımı özellikle Uzak Doğu, Amerika ve Avrupa ülkelerinde son yıllarda oldukça artmıştır. Gaz dedektörlerini doğalgaz kullanan vatandaşlarımız kombi bulunan kullanımın olduğu ve boruların geçtiği bölgelere tavandan 20 santimetre aşağıda olacak şekilde monte edilmeli. Mutfak tüpü kullanan ailelerimiz dedektörlerini bütan gazı havadan ağır bir gaz olduğu için yerden 20 santimetre yükseklikte ve tüpe yakın bölgeye monte etmeli. Kömür sobasıyla ısınan vatandaşlarımız ise dedektörü yerden 150 santimetre yükseklikte sobaya yakın bir yere monte etmeli. Dedektörlerin elektrikli, pilli ve şarjlı çeşitlerinden kaliteli olanlar tercih edilmelidir. Her yıl bakımları yapılmalıdır” diye konuştu.